Orientalizm w sztuce europejskiej – garść faktów i dat:
-
Wojna Wenecji z Imperium Osmańskim – 1463-1479 – Bellini wysłany do Stambułu jako ambasador kulturalny, stworzył wiele obrazów przedstawiających życie na dworze sułtana Mehmeta II.
-
Renesans i Barok – motywy postaci w strojach bliskowschodnich w malarstwie np. Rembrandta, Veronese, Belliniego.
-
Rokoko – erotyczne sceny haremowe i wyobrażenia o orientalnym przepychu idealnie pasowały do stylu rokoko.
-
1798 – wyprawa Napoleona do Egiptu i okupacja do 1801 roku rozpoczęły okres fascynacji Orientem w malarstwie europejskim.
-
Description de l’Egypte (1809-22) – Opis Egiptu – monumentalne dzieło w 23 tomach, zawierające 900 rycin, 40000 rysunków, opisy i obrazy topografii, architektury, ludzi, natury.
-
Pierwsze obrazy wspierały francuski (później też brytyjski) imperializm, pokazywały sceny podboju, wyższości europejskiej.
-
Ważnym wydarzeniem, które wzbudziło zainteresowanie szeroko rozumianym Orientem była wojna Greków o niepodległość (1821-30) i jej wydarzenia, np. Delacroix namalował „Masakrę na Chios”.
-
Grand Tour – w XVII i XVIII w. w Europie (zwłaszcza Wielkiej Brytanii) w dobrym tonie dla młodych mężczyzn z wyższych sfer, którzy osiągnęli pełnoletniość, było odbycie podróży do Włoch, Grecji, Imperium Osmańskiego, tzw. Lewantu, Afryki Północnej.
-
Sztuka dekoracyjna w Europie – motywy orientalne były wykorzystywane w architekturze i wystroju wnętrz, idealnie sprawdziły się meblach stylu empire, w dobrym stylu było mieć przedmioty przywiezione z dalekich stron lub kolonii.
-
1893 – założenie Société des Peintres Orientalistes Français, organizacji skupiającej artystów zajmujących się tematyką Orientu.
-
Cechy Orientu w malarstwie tego czasu:
1. Orient potrzebujący europejskiej pomocy i motyw Europejczyka jako zbawcy niosącego kaganek oświaty i cywilizację – np. Antoine-Jean Gros – „Napoleon odwiedza zadżumionych w Jaffie” (1804).
Także motyw szerzenia postępu i chrystianizacji przez Europejczyków, np. Horace Vernet – „Pierwsza msza w Kabylii” (1854).
2. Orient odwieczny i niezmienny od czasów biblijnych – uważano, że wyprawa lub podbój krajów Orientu jest powrotem do scenerii z czasów Pisma Świętego, że nic się tam nie zmieniło od tego czasu.
3. Orient dziki, ciemnoskóry- Orient jako dziki, morderczy, niemoralny. W narracjach na temat Wschodu tego okresu widoczna dychotomia – podział na „męską”, dominującą Europę i uległy, kobiecy Wschód. Przy tym dobrzy bohaterowie mieli jaśniejszą skórę, źli ciemną -np. Fernand Cormon – „Zazdrość w Seraju” (1874).
4. Orient egzotyczny, zmysłowy, erotyczny – motywy nagich kobiet w łaźniach, roznegliżowanych tancerek brzucha, haremów, targów niewolników.
W XIX wieku niezwykle popularne były sceny erotyczne, pełne zmysłowości, wyrażające ukryte pragnienia, a umiejscowione w scenerii Orientu.
To co było nieprzyzwoite w krajach europejskich można było dowolnie pokazywać umiejscawiając w Oriencie np. Auguste-Dominique Ingres – „Wielka Odaliska”(1814, sceneria orientalna) nie gorszył, a europejka „Olimpia” Édouarda Maneta (1863), która zresztą nawiązywała do motywów Orientalistycznych i Odaliski, już tak.
– Sceny intymne, do których malarze nie mieli dostępu, były wyobrażeniami, na ogół z podtekstem erotycznym, np. Eugène Delacroix – „Kobiety z Algieru” (1834) – pokazanie własnego wyobrażenia rzeczywistości.
– Pokazywano także nagość w scenach, w których nie mogła mieć miejsca, np. Jean-Léon Gérôme „Zaklinacz Węży” (1870) – tutaj widoczny też podtekst homoseksualny.
– Nagie kobiety pokazywane też często w scenerii targu niewolników, np. Jean-Léon Gérôme – „Targ Niewolników” (1866).
4. Orient dekadencki, wykorzystywane kolory to pomarańcz, złoto, czerwienie, niebieskie płytki – gra światłem i cieniem. Motywy dekadenckich pałacy bogatych despotów, np. Eugène Delacroix – „Śmierć Sardanapala” (1827).
Jeśli podoba Ci się podcast Reorient: kultura i nauka i tematy tu poruszane, możesz pomóc w powstawaniu tych materiałów. Wejdź na www.patronite.pl/reorient i zostań Patronką/Patronem!