23. Czego się nauczyliśmy w czasie kryzysu migracyjnego w 2015 r.: Jan Bazyli Klakla
W pierwszym odcinku serii III rozmawiam z Janem Bazylim Klaklą o zaostrzeniu procesów migracyjnych w 2015 roku i o tym, czy Europa wyniosła z tego jakąś lekcję.
Jan Bazyli Klakla (Bazyl) ukończył studia doktoranckie na Wydziale Prawa i Administracji UJ, jest doktorantem na Wydziale Socjologii UJ i pracuje jako specjalista ds. nauk społecznych w CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
Razem z Bazylem w 2015 roku byliśmy na tzw. szlaku bałkańskim, czyli trasie, którą podróżowali uchodźcy i uchodźczynie, migranci i migrantki z Południa do Europy. Do tego nawiązujemy i w tym odcinku:
- porównujemy nasze doświadczenia z tamtego okresu i z teraz;
- opowiadamy jak Chorwacja czy Słowienia organizowały migrację przez swoje terytoria;
- Jakie były polityczne propozycje poprawienia systemu po 2015 i co się nie udało;
- o obecnym systemie w Polsce;
- o traktowaniu prawa międzynarodowego, krajowego i procedur związanych z migracjami jako sugestii, a nie twardych zasad;
- o zaufaniu do prawa.
Ważne! Na początku odcinka używam pojęć, których w stosunku do migracji i uchodźctwa nie powinno się używać: "przepływy", "płynęli". Czemu nie powinno się używać?
Jak wskazują badania, politycy i media w Polsce (a zapewne i my na codzień, ale nie mam na to badań) do opisu migracji z Południa do Europy w ostatnich latach używają słów kojarzących się z kataklizmami i naturą, np “powódź”, “fala”, “zalew” (obok tych militarnych o “najeźdźcach”, “inwazji”, “podboju”, dominacji” itd., ale to inna historia) (Różalska 2020).
Takie pojęcia czerpiące z natury to nie przypadek:
-> Budzą skojarzenia z niszczycielskimi żywiołami (powódź), podsycają więc strach i poczucie bezradności wobec nadchodzącej katastrofy.
-> Niektóre (fala) wydają się niewinne, ale użyte w szerszym kontekście też mogą się negatywnie kojarzyć (fala -> tsunami).
-> Dehumanizują i pozbawiają indywidualizmu osoby doświadczające uchodźctwa/migracji, tworząc z nich jedną wielką groźną masę (Bertram, Puchejda, Wigura 2017).
Używanie tych "katastroficznych" słów to przykład mechanizmu hiperbolizacji (wyolbrzymienia), czyli zastępowania słów neutralnych (np. “napływ”) przez podobne, ale bardziej negatywne (“powódź”), co prowadzi do dalszej radykalizacji dyskusji na ten temat (Bertram, Puchejda i Wigura 2017).
Co to szkodzi?
Takie wszechobecne terminy i narracje, które nas bombardują z każdej strony (hegemoniczne dyskursy) budują nasz obraz świata.
Przyswajamy je nieświadomie - są wszędzie, słuchamy ich i się nie zastanawiamy nad ich głębszym znaczeniem, więc sami ich używamy. Przez powtarzanie normalizuje się nie tylko te terminy, ale też kryjące się za nimi negatywne konteksty. Używanie ich buduje też obraz świata kolejnych osób, które same je powtarzają itd.
Wszyscy popełniamy błędy.
Nagrywając ten odcinek sama użyłam takich słów - zupełnie nieświadomie, zauważyłam to dopiero na odsłuchu. Po zwróceniu samej sobie uwagi mam nadzieję, że w przyszłości już taki błąd mi się nie zdarzy. Także NIE OSĄDZAM*, ale jestem za tym, żeby nie dać się wykorzystać tym, którzy takie narracje strachu specjalnie budują.
I tak jak dobrze jest czasem sprawdzić swoje przywileje, fajnie czasem sprawdzić swój język.
* Sama siebie trochę osądzam, ale jestem leczącą się perfekcjonistką
Źródła:
Bertram, Ł., A. Puchejda, K. Wigura. (2017). Negatywny obraz muzułmanów w polskiej prasie. Analiza wybranych przykładów z lat 2015-2016, Obserwatorium Debaty Publicznej, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/%2FRaport_Negatywny_obraz_muzulmanow_w_polskiej_prasie_Analiza_wybranych_przykladow_z_lat_2015_2016.pdf, dostęp 15.01.2022.
Różalska, A. M. (2020). Ofiary czy terroryści? Wizerunki uchodźców na okładkach polskich prawicowych tygodników opinii, [w:] Świat islamu w perspektywie współczesnej i historycznej, red. I. Kończak, M. Lewicka, A. S. Nalborczyk, WUŁ–AGENT PR, Łódź, s. 155-168.
Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz pomóc wchodząc na www.patronite.pl/reorient
—
Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"
