25. Międzynarodowa sprawiedliwość a konflikty zbrojne: dr Kaja Kowalczewska
W związku z agresją Rosji na Ukrainę wiele mówi i pisze się o kwestiach sprawiedliwości i odpowiedzialności międzynarodowej za zbrodnie wojenne i inne naruszenia norm w czasie konfliktu.
Wiemy, że cały czas zbierane są dowody, które mogą być wykorzystywane w przyszłości w czasie procesów. Mówi się o możliwości wykorzystania różnego rodzaju trybunałów i sądów, ale także o trudnościach i przeszkodach na drodze do osądzenia winnych.
W tym odcinku Reorientu pytam o kwestie dochodzenia sprawiedliwości prawnej dr Kaję Kowalczewską, specjalistkę od międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych (MTHKZ).
Rozmawiamy o tym:
🔹 czym jest Międzynarodowe Prawo Humanitarne Konfliktów Zbrojnych i jak reguluje działania w czasie konfliktów;
🔹 o funkcjonowaniu tego prawa: czy jest faktycznie wprowadzane w życie, kogo wiąże i w jaki sposób;
🔹 co w tym prawie jest zapisane (np. zakaz atakowania cywilów), a czego nie ma (np. korytarzy humanitarnych) i dlaczego;
🔹 czy na pewno to, że istnieje tyle materiałów foto i wideo z agresji na Ukrainę oznacza, że będzie mnóstwo materiałów dowodowych do skazywania winnych;
🔹 czym się różni Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości od Międzynarodowego Trybunału Karnego, o trybunałach specjalnych, propozycji powołania trybunału ad hoc do osądzania zbrodni agresji i o tzw. jurysdykcji generalnej;
🔹 jaka może być rola powyższych instytucji w osądzaniu winnych tego konfliktu;
🔹 jak wyjście Rosji z Rady Europy wpływa na kwestie dochodzenia sprawiedliwości przez ofiary;
🔹 czy i jaki my mamy wpływ na kwestie prawa międzynarodowego i sprawiedliwość.
errata 1: ok. 46 minuty chodzi o Trybunał Specjalny dla Libanu powołany w zw. z zabójstwem premiera (nie prezydenta) Rafiqa Haririego (i 21 innych osób) w zamachu w 2005 roku. 18 sierpnia 2020 roku Trybunał wydał wyrok, ale nie został jeszcze rozwiązany.
errata 2: w Radzie Praw Człowieka nie ma Arabii Saudyjskiej ale np. Zjednoczone Emiraty Arabskie.
errata3: liczba państw, które głosowały za/przeciwko wyrzuceniu Rosji z Rady Praw Człowieka w ONZ to: Za: 93; Przeciwko 24; Wstrzymały się: 58 (https://news.un.org/en/story/2022/04/1115782)
Raport dotyczący stosowania na świecie jurysdykcji uniwersalnej sporządzany jest co roku przez organizację Trial International, raporty możecie znaleźć na ich stronie.
Kaja Kowalczewska jest doktorem nauk prawnych adiunktem w Katedrze Kryminalistyki, Prawa Karnego i Międzynarodowego na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz badaczem w Inkubatorze Doskonałości Naukowej Digital Justice na Uniwersytecie Wrocławskim. Prowadzi badania przede wszystkim nad prawem konfliktów zbrojnych, a w szczególności nad wpływem nowych technologii na normy prawne i etyczne.
Jest autorką książki “Sztuczna inteligencja na wojnie. Perspektywa międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych” opublikowanej w 2021. Gościła w odc. 8 podcastu Prawo Przyszłości, gdzie opowiadała o sztucznej inteligencji i prawie międzynarodowym.
Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz pomóc wchodząc na www.patronite.pl/reorient
—
Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"
—
Zdj. na okładce: pomnik Justicii w Brnie, Nicolas Jossi @nicopic, Gerechtigkeitsbrunnen Altstadt Bern/Oldtown Bern via Unsplash
